Ann Wauters, Matthias Haspeslagh en Sabine Appelmans vertrekken vanuit een krachtig uitgangspunt: mentorschap draait niet enkel om prestaties, maar om beschaving. Anderen helpen groeien en hen ruimte geven om zelf stappen te zetten, is volgens hen een vorm van medeleven – het eerste bewijs van beschaving. Daarmee positioneren ze mentorschap als noodzakelijke tegenbeweging tegen individualisering en egoïsme.
Definities
Hun definitie van mentorschap is helder: het gaat om het delen van vaak onzichtbare informatie, de kwaliteit van relaties en het leren benoemen van wensen en grenzen. Vooral dat laatste beschouwen ze als ‘het echte goud’ in een mentorrelatie.
In het eerste deel van Mentor Moves maken de auteurs een duidelijk onderscheid tussen mentorschap en coaching. Waar een coach zich richt op het ontwikkelen van prestaties en vaardigheden, gaat een mentor breder: hij begeleidt het proces, stimuleert groei en ondersteunt persoonlijke ontwikkeling. Dit bood mij een nieuwe kijk. Tot nu toe hanteerde ik het onderscheid dat een coach begeleidt zonder inhoudelijke kennis van het vakgebied, terwijl een mentor juist ook inhoudelijk meedenkt en adviseert.
Begeleidingsrollen
Aan de hand van voorbeelden uit de sport, zoals Roger Federer, tonen de auteurs dat mentoren vooral van waarde zijn bij het omgaan met twijfel, verlies en zelfkritiek.
Ze onderscheiden verschillende begeleidingsrollen: de praktijkgids, die complexiteit hanteerbaar maakt; de inspirerende dirigent, die energie en visie geeft, maar niet mag overdrijven; de ondersteunende coach, die luistert en reflectie stimuleert; de koersvaste kapitein, die richting geeft zonder over te nemen; en de rechtvaardige rechter, die grenzen stelt en uitdaagt met menselijkheid.
Elke rol kent zijn valkuilen. Zo benadrukken de auteurs dat mentorschap contextafhankelijk is: soms vraagt de situatie om inspiratie, soms om structuur of juist om een luisterend oor.
Spanningsvelden
In het tweede deel beschrijven ze zeven spanningsvelden die elke mentor en mentee tegenkomt, zoals moed versus angst, korte versus lange termijn, gevoel versus data, en vrijheid versus verbondenheid. Deze polen zijn geen tegenstellingen, maar vragen om balans.
Een krachtig inzicht is het idee van necessary suffering: ongemak en onzekerheid horen bij groei. Topsporters weten dat buiten de comfortzone treden essentieel is om beter te worden. In onderwijs en organisaties geldt hetzelfde: zonder spanning en risico’s stagneert ontwikkeling.
Concreet model
Het derde deel van Mentor Moves biedt een concreet model in zeven stappen: intentie, actie, reflectie, verlangen, vertrouwen, volharding en voltooiing. Dit cyclische proces maakt mentorschap tastbaar en toepasbaar. Reflectie leidt tot nieuwe intenties, verlangen tot vertrouwen, en volharding zorgt voor duurzame groei.
Mentor Moves sluit af met de vraag: is de waarde van mentorschap meetbaar? Vaak niet. Toch ervaart de meerderheid van mensen een mentor als cruciaal, al heeft minder dan de helft er daadwerkelijk een. Dat komt doordat men vaak wacht op de ‘perfecte’ mentor die op henzelf lijkt. De auteurs stellen terecht dat juist verschillen waardevol zijn: een mentor moet confronteren met nieuwe perspectieven, niet bevestigen wat je al denkt.
Mentoren zijn gevers. Hun invloed strekt zich uit van werkplezier en welzijn tot betere prestaties en het voorkomen van burn-out. Hun waarde ligt minder in cijfers dan in relaties, vertrouwen en gedeelde groei.
Inspirerend en praktisch
Ik vond Mentor Moves een inspirerend en praktisch boek dat de rijkdom van topsport koppelt aan universele lessen voor leren en werken. Het laat zien dat mentorschap geen luxe is, maar een noodzakelijke beweging om mensen te laten groeien.
Wat dit boek aantrekkelijk maakt, zit in de mix van verhalen, modellen en inzichten die herkenbaar en toepasbaar zijn. Het nodigt uit om niet te wachten op de perfecte mentor, maar om actief te investeren in mentorschap – als mentee én als mentor. Daarmee is Mentor Moves een aanrader voor iedereen die anderen wil helpen scoren en tegelijk zelf wil blijven groeien.
Over Peter de Roode
Drs. Peter de Roode is zelfstandig adviseur en trainer. Hij ondersteunt organisaties bij het invoeren van grootschalige veranderingen waarbij gedragsverandering centraal staat.